Podatek dochodowy od osób fizycznych – rodzaje PIT-ów

Podatek dochodowy – początek roku wiąże się zawsze nieubłaganie z rozliczeniami podatkowymi, obowiązkowymi dla każdego obywatela osiągającego dochody na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. PIT jest podatkiem dochodowym od osób fizycznych, rokrocznie rozliczanym na podstawie dostarczanego do urzędu skarbowego zeznania podatkowego. Pytanie, które może nurtować młodych podatników, brzmi – jaki PIT wybrać?

Istnieją różne rodzaje PIT-ów, warto wiedzieć do czego służą poszczególne z nich, a co za tym idzie, z którego formularza powinien korzystać konkretny podatnik. W zależności od rodzaju osiąganego dochodu, różnią się formy przypisanych im podatków, a więc i formularze, które należy w związku z tym wypełnić. Proces składania deklaracji podatkowej został na przestrzeni ostatnich lat znacznie ułatwiony dzięki narzędziom proponowanym przez Ministerstwo Finansów, takim jak e-PIT, system e-Deklaracje, jak i powszechnie dostępne programy do rozliczeń PIT. Niezależnie od wyboru, to podatnik musi zadecydować jaki rodzaj PIT rozlicza. W zależności od wersji PIT zmieniają się także daty składania deklaracji, warto mieć to na uwadze. Dobrze jest więc orientować się w kategoriach zeznań podatkowych. Spróbujemy pokrótce omówić najważniejsze z nich.

PIT-37 – praca na etacie, zlecenie i dzieło – podatek dochodowy

Najpowszechniejszą formą jest PIT-37, tyczy się on osób osiągających dochody na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenie i umowy o dzieło – pracowników, zleceniobiorców, jak i również rencistów i emerytów, jeżeli dotyczy ich obliczanie i pobieranie za nich zaliczek przez płatnika – pracodawcę lub zleceniodawcę, który w ich imieniu przekazuje podatek do urzędu skarbowego. Emerytom przysługuje odliczenie ulg podatkowych po uzyskaniu informacji PIT-11A/40A. PIT-37 dotyczy ostatecznie pracowników, którzy nie prowadzą własnej działalności gospodarczej. Podatnicy podlegający pod PIT-37 uzyskują bowiem a także rozliczają swoje przychody poprzez pośrednictwo płatników. Ponadto składanie deklaracji poprzez formularz PIT-37 dopuszcza wspólne rozliczenie się małżonków oraz jako osoba, która samotnie wychowuje dziecko.

PIT-36 i PIT-36L – własna działalność gospodarcza

Drugim, nie mniej ważnym zeznaniem podatkowym jest PIT-36. Dotyczy on osób, które uzyskują dochody za wyłączeniem pośrednictwa płatnika, czyli samodzielnie obliczających i przekazujących zaliczkę na podatek dochodowy do urzędu skarbowego. To rozliczenie podlega skali podatkowej, która uzależnia wysokość podatku od wysokości dochodu (tzw. podatek progresywny), w zależności od kwoty wynosi 17% lub 32%. PIT-36 wypełniają podatnicy, którzy prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą oraz działalność nieewidencjonowaną czy też nierejestrowaną. Nie dotyczy on osób prowadzących działalność rozliczaną ryczałtem ewidencjonowanym, chyba, że przez podmiot prowadzone są dwie równoległe działalności rozliczane na dwa sposoby – wtedy jednak składa się dwie osobne deklaracje podatkowe. PIT-36 wypełniają także osoby uzyskujące przychody z najmu, podnajmu, dzierżawy i poddzierżawy, źródeł dochodów znajdujących się za granicą a także innych źródeł opodatkowanych na zasadach ogólnych.

Podatnicy podlegający zasadom ujętym przy PIT-36, którzy zadeklarowali chęć rozliczania się podatkiem liniowym, który wynosi 19% i jest stały niezależnie od wysokości kwoty dochodu, wypełniają z kolei formularz PIT-36L. W przeciwieństwie do PIT-36, wersja liniowa nie zezwala na rozliczanie wielu źródeł dochodu na jednym formularzu.

Każdy z trzech omówionych PIT-ów, zarówno PIT-37 jak i PIT-36 oraz PIT-36L należy składać do końca kwietnia każdego roku, chyba że, tak jak w roku bieżącym, wypada on w dzień wolny od pracy, wtedy termin przesuwa się na najbliższy dzień roboczy po ostatecznym terminie. W roku 2022 jest to 2 maja.

PIT-28 i PIT-28/A – ryczałt – podatek dochodowy

W skład najważniejszych deklaracji wchodzi też niewątpliwie PIT-28, który przeznaczony jest dla podatników mających własną pozarolniczą działalność gospodarczą, opodatkowaną zryczałtowanym podatkiem dochodowym od przychodów ewidencjonowanych. Składają go także osoby, które uzyskują dochody z najmu prywatnego, podnajmu, dzierżawy i poddzierżawy, rozliczanych na podstawie ryczałtu. Do PIT-28 w konkretnych przypadkach należy dołączyć PIT-28/A, który służy wyszczególnieniu konkretnych kwot według odpowiednich stawek ryczałtu. 

PIT-28 składa się do końca lutego, a więc szybciej niż pozostałe wersje. Jeżeli ostatni dzień lutego jest dniem wolnym od pracy, termin przesuwa się na pierwszy dzień roboczy kolejnego miesiąca. W roku 2022 terminem był ustawowy 28 lutego – poniedziałek.

PIT-38 i PIT-39 – papiery wartościowe i zbycie nieruchomości

Kolejnym istotnym PIT-em jest PIT-38. Tyczy się on osób, które osiągnęły zyski lub straty z tytułu sprzedaży, odpłatnego zbycia papierów wartościowych, pożyczonych papierów wartościowych – tzw. sprzedaż krótka oraz pochodnych instrumentów wartościowych. Przeznaczony jest także dla podatników, którzy czerpią korzyści finansowe z realizacji praw, które wynikają ze zbycia przez nich papierów wartościowych, w tym udziałów w spółkach posiadających osobowość prawną, a także z tytułu przejęcia akcji w spółkach o osobowości prawnej lub wkładów w spółdzielniach. PIT-38 dotyczy również inwestycji w kryptowaluty.

Zobacz: CZYM SĄ KRYPTOWALUTY?

Wart omówienia jest również PIT-39. Rozliczają go osoby, które w minionym roku osiągnęły przychody z tytułu zbycia nieruchomości. Kwestia ta dotyczy jednak tylko nieruchomości, które były nabyte lub wybudowane w latach 2015-2021. Jeżeli nieruchomość została otrzymana przez podatnika w spadku lub w wyniku rozwodu, wówczas datą obowiązującą jest data jej nabycia przez spadkobiercę lub małżonka. Jako podstawę opodatkowania przychodu ze sprzedaży nieruchomości poza działalnością gospodarczą przyjmuje się przychód pomniejszony o koszty sprzedaży.

Zarówno PIT-38 jak i PIT-39 składać należy w tym samym terminie co PIT-36, PIT-36L i PIT-37, a więc do końca kwietnia, lub pierwszego dnia roboczego następującego po upływie terminu, jeżeli 30 kwietnia wypada dzień wolny od pracy.